Histoire Passion - Saintonge Aunis Angoumois

Accueil > Grands thèmes d’histoire locale > Etablissements religieux > Abbayes, monastères et commanderies > Ordre des Templiers et hospitaliers > 1310 - Procès des Templiers des diocèses de Saintes et d’Angoulême - (...)

1310 - Procès des Templiers des diocèses de Saintes et d’Angoulême - Les interrogatoires - 2/3

2ème partie - en raison de leur volume, ces documents sont divisés en 3 parties

dimanche 23 septembre 2007, par Pierre, 2100 visites.

Page en travaux

Minutes en latin (+ traduction) des interrogatoires des Templiers membres et responsables (précepteurs) des établissements situés dans les diocèses de Saintes et d’Angoulême, lors de leur procès entre 1307 et 1310. Identification des lieux mentionnés.

Des témoignages en tous genres, à charge et à décharge. Condamnés d’avance ? Les bûchers ne sont pas loin.

Source : Le procès des Templiers - Jules Michelet - Imprimerie royale - 1841 - Traduction : Pierre Collenot.

- Dans le texte latin, les noms de lieux (établissements templiers) sont écrits en gras.
- Dans la traduction française, sont écrits :
- en vert, les éléments qui donnent des informations sur la structure de l’Ordre,
- en bleu ceux qui décrivent son rituel et ses usages,
- en rouge ceux qui révèlent le contenu de l’acte d’accusation contre l’Ordre..
Ces éléments sont regroupés et commentés dans la colonne de droite.
Voir le contenu des 128 articles qui servent de trame aux commissaires enquêteurs

<— 1ère partie 3ème partie

Sont présentés ici les 23 documents suivants :
- [traduit] 17 février 1310 - Résultats groupés d’interrogatoires individuels de prisonniers questionnés sur leur volonté de défendre l’Ordre
- [traduit] 13 avril 1310 - Extrait de l’interrogatoire de frère Johannes de sancto Benedicto, precepteur de la maison du Temple de l’Ile-Bouchard, diocèse de Tours, admis dans l’Ordre au Temple de La Rochelle
- [traduction partielle] 15 avril 1310 - Johannes Anglici de Hinquemeta, du diocèse de Londres, admis au Temple de La Rochelle (17)
- 11 mai 1310 - Interrogatoire de frère Humbertus de Podio, du diocèse de Poitiers, admis au Temple du Dognon (16 Cressac-Saint-Genis)
- 12 mai 1310 - Extrait de l’interrogatoire de frère Johannes Bertaldi, du diocèse de Poitiers
- 8 mars 1311 - Interrogatoire de frère Guillaume de Liège, précepteur du Temple de La Rochelle
- 9 mars 1311 - Interrogatoire de frère Guillelmus d’Erree - Faits survenus au Temple de Lamanh ou Laman dans le diocèse de Saintes
- 9 mars 1311 - Interrogatoire de frère Pierre Theobaldi, précepteur de la maison du Temple de Châteaubernard (16)
- 9 mars 1311 - Interrogatoire de frère Hélias Raynaudi, précepteur de la maison du Temple du Dognon (Cressac-Saint-Genis 16)
- 20 mars 1311 - Extrait de l’interrogatoire de frère Geraldus de Augnihaco, du diocèse de Limoges
- 22 mars 1311 - Extrait de l’interrogatoire de frère de Monte Trichardi, précepteur du Temple de Malo Leone, diocèse de Poitiers
- [traduit] 22 mars 1311 - Extrait de l’interrogatoire de frère Johannes Durandi diocèse de Limoges, precepteur du Temple de Codria, diocèse de Poitiers
- 3 avril 1311 - Convocation de témoins
- 7 avril 1311 - Extrait de l’interrogatoire de frère Guillelmus de Plexeyo du diocèse d’Evreux
- 7 avril 1311 - Interrogatoire de frère Bartholomeus Bartholeti, admis au Temple de Bernay (Marans 17)
- 7 avril 1311 - Interrogatoire de frère Arnaudus Breion de Goerta, du diocèse d’Angoulême, admis au Temple de Beauvais-sur-Matha (17)
- 7 mai 1311 - Discours de Guido, évêque de Saintes, à plusieurs frères incarcérés
- 7 mai 1311 - Interrogatoire de frère Guillaume de Soromina, admis au Temple de Châteaubernard (16)
- 8 mai 1311 - Interrogatoire de frère Guillelmus Audenbon, admis au Temple de Syourac (Civrac) (17 Mirambeau)
- 8 mai 1311 - Interrogatoire de frère Hugo de Narsac, précepteur de la maison du Temple des Epeaux (Meursac 17)
- 10 mai 1311 - Interrogatoire de frère Helias Costati, admis au Temple des Epeaux (Meursac 17)
- 10 mai 1311 - Interrogatoire de frère Pierre Geraldi de Mursac, admis au Temple des Epeaux (17 Meursac)
- 18 mai 1311 - Interrogatoire de frère Hugo de Jansac, admis au Temple du Fouilloux

Commentaires généraux sur ces textes :
- La lecture des actes du procès fait apparaître que les frères Templiers connaissaient une grande mobilité géographique, entre France, Terre-Sainte et Chypre, et en France, entre les divers établissements. Le rattachement géographique retenu ici pour présenter ces extraits est celui qui découle du lieu de l’admission dans l’Ordre ou celui du lieu d’exercice au moment de l’arrestation. Il ne s’agit donc pas, sauf coïncidence non vérifiable, du lieu de naissance des frères cités.
- Quelques éléments (mention du maître d’Aquitaine) indiquent que le parcours entre établissements en France se fait à l’intérieur d’une structure de commandement locale (le diocèse) ou régionale, regroupant plusieurs diocèses.
- La structure générale de l’Ordre en France apparaît calquée sur la structure de l’Eglise de France de l’époque.

 9 mars 1311 - Interrogatoire de frère Hélias Raynaudi, précepteur de la maison du Temple du Dognon (Cressac-Saint-Genis 16)

Texte original Traduction Notes et commentaires
Frater Helias Raynaudi Petragoricensis diocesis serviens, preceptor domus Templi de Dompnho Xantonensis diocesis, testis supra juratus, mantellum ordinis et barbam defferens, quinquagenarius vel circa, cum quo fuerat inquisitum, absolutus et reconciliatus par dominum episcopum Xantonensem, lectis et diligenter expositis sibi omnibus et singulis articulis, respondit se nunquam vidisse nec scivisse quod in recepcionibus fratrum ordinis vel post fierent abnegaciones, dogmatizaciones, vituperia crucis, oscula inhonesta, vel alia que ad crimen sodomiticum, vel que ad alia illicita in articulis contenta, nec credit quod fierent dicta illicita vel aliqua ex eis ; nec audivit hoc dici, nisi post eapcionem eorum, et credit quod omnes communiter reciperentur in ordine ubique sicut frater Amblardus de Viena quondam, tunc preceptor Aquitanie, receperat in capella domus Templi deu Deffes Xantonensis diocesis, dominica ante instans festum Ascensionis Domini erunt circiter xxiv anni vel circa, presentibus fratribus Helia de Bordelia milite, Petro Lemovicensi preceptore dicte domus deu Deffes, Petro de Petragoris, et aliis defunctis ; a quo cum requisisset caritatem, elemosinam et societatem ordinis et ei concessisset, fecit eum vovere et jurare castitatem, obedientiam , vivere sine proprio, servare bonos usus et bonas consuetudines ordinis, et jurare pro posse suo ad acquirendum Terram Sanctam. Postmodum imposuit sibi mantellum, et ipse et fratres astantes osculati fuerunt eum in ore. Et instruxit eum quot Pater noster diceret pro horis suis, et qualiter regeret se in ordine ; et nullum illicitum vel inhonestum intervenerat in dicta recepcione sua nec post, nec eciam in recepcionibus infrascriptorum quos vidit recipi, quod ipse testis sciverit vel audiverit dici. Vidit autem recipi fratrem Guillelmum de Fretive Petragoricensis diocesis, vivum ut credit, in capella domus templi de Siturat Xantonensis diocesis, per fratrem Petrum de Madit quondam militem, tunc tenentem locum magistri Pictavie, sunt x anni vel circa, presentibus fratribus Petro Theobaldi, texte supra proximo examinato, Hugone Raynaudi preceptore dicte domus de Siturat, vivis ut credit, et quibusdam aliis de quibus non recordatur. Vidit eciam recipi fratrem Arnaudum nepotem dicti fratris Petri Theobaldi, in predicta capella de Siturat, sunt circiter sex anni, per fratrem Theobaldum quondam militem, tunc preceptorem deus Espans, presentibus dicto fratre Petro Theobaldi, Hugone Raynaudi fratre ipsius testis, preceptore dicte domus, quem credit vivere ; plures non vidit recipi, quod recordetur. Non credit quod adorarent catum, nec quod essent increduli ecclesiasticis sacramentis, quibus ipse credit, nec quod eorum laici absolverent vel possent absolvere a peccatis, nec quod jurarent ordinem non exire, sed dicebatur eis quod statim pro professis habebantur. Clandestine recipiebantur, nullis presentibus nisi fratribus ordinis ; nec scit quod hec ante capcionem esset suspicio contra eos. Non credit quod haberent nec adorarent ydola, nec quod cordule, quibus super camisias cum quibus jacebant cingebantur, tangerent capita ydolorum. Injungebatur eis quod non revelarent secreta capitulorum ; qui revelassent, tanquam inobedientes puniti fuissent, sed nescit qualiter. Quamdiu poterant habere sacerdotes ordinis, non debebant aliis confiteri. Non audivit precipi quod eleemosine vel hospitalitas restringerentur, sed contrarium, nec quod preciperetur, nec per nefas acquirerent, sed contrarium, nec quod excubie ponerentur in capitulis, que januis clausis, nullis presentibus nisi fratribus ordinis, tenebantur. Quod magnus Magister cum conventu statuisset servasset totus ordo, si bonum et justum fuisset ; contra quem ordinem nunc grandia scandala, suspicio et infamia sunt exorta, et contra quem magnus Magister et alii dicuntur aliqua fuisse confessi. Item, dixit quod, propter tormenta ei prius illata, fuit confessus postmodum coram domino episcopo Xantonensi abnegacionem et spuicionem prope crucem. Requisitus si condixerat cum quinque testibus precedentibus, qui simul de Rupella adducti fuerant, quod sic deponerent, respondit quod non.

Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio vel temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro veritate dicenda ; cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate ; et non obtulerat se ad deffensionem ordinis. Postmodum rediens, dictus frater Petrus Theobaldi dixit se interfuisse recepcioni dicti fratris Arnaudi nepotis sui.

Acta fuerunt hec die et loco predictis, presentibus magistro Amisio, et me Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo nominatis.
Page en travaux

la traduction prochainement sur cette page

Tome 2, p. 21-23

Lieux  :
- domus Templi de Dompnho : établissement du Dognon (Cressac-Saint-Genis 16) - Précepteur : Hélias Raynaudi, originaire du diocèse de Périgueux.
- domus Templi deu Deffes : établissement du Deffend
- domus templi de Siturat : établissement de Sitvrat, cad. Civrac (Mirambeau 17)

 20 mars 1311 - Extrait de l’interrogatoire de frère Geraldus de Augnihaco, du diocèse de Limoges

Texte original Traduction Notes et commentaires
Requisitus ubi, quando et qualiter et a quo receptus fuerat, et quos recipi viderat, respondit quod ipse et quinque alii fratres Petrus Mathei presbiter, et Petrus et Johannes Mathei servientes, nepotes ejusdem presbiteri, de Nantolio diocesis Pictavensis, Arnaudus de Vuctone, cujus cognomen ignorat, et quidam alius de cujus nomine et cognomine non recordatur, fuerunt simul recepti in capella domus Templi de Vertone Engolismensis diocesis, per fratrem Raymundum de Marolio militem quondam, tunc locum tenentem preceptoris Pictavie, in festo Omnium Sanctorum proxime preterito fuerunt xx anni vel circa, presentibus fratribus Guillelmo le Chandelier de Sancto Guillelmo deu Desert Lodunensis, Petro de Montuhac Engolismensis diocesis, quos credit vivere, Gerardo la Vernha preceptore Petragoricini, Arnaudp de Radalhac, et quibusdam aliis servientibus deffunctis, in hunc modum : nam exposito quod volebant esse in servicio Dei et ordinis et servi esclavi Terre Sancte, et petita caritate ordinis, fuit eis responsum quod bene deliberarent, quia oporteret eos abdicare a se propriam voluntatem et subjici aliene, et multa dura et aspera sustinere ; et cum ipsi dixissent quod omnia sustinerent et pro eorum recepcione instarent, poscito ab eis quod non erant matrimonio, alteri religioni nec debitis que solvere non possent obligati, nec excommunicati, nec servilis condicionis, nec habebant infirmitatem latentem, fecit eos vovere et jurare quod essent obedientes Deo et ordini, Magistro ordinis et preceptoribus eorum, quod viverent sine proprio, et servarent castitatem et bonos usus et bonas consuetudines qui tunc erant in ordine, et qui in posterum imponerentur per presbiteros ordinis, et quod essent serv.i et esclavi Terre Sancte, et impositis eis mantellis, receptor et astantes fuerunt eos osculati in ore ; et instruxit eos quot Pater noster dicerent pro horis suis, et qualiter regerent se in ordine, plures casus exponentes propter quos poterant incurrere diversas penas et perdere domum, et dixit eis quod ab aliis fratribus ordinis possent in posterum amplius informari.
Page en travaux

la traduction prochainement sur cette page

Tome 2, p. 84

- domus Templi de Vertone : établissement de Vouthon (16)

 22 mars 1311 - Extrait de l’interrogatoire de frère de Monte Trichardi, du diocèse de Tours, precepteur du Temple de Malo Leone, diocèse de Poitiers

Texte original Traduction Notes et commentaires
Requisitus ubi, quando, a quo et qualiter receptus fuerat et alios recipi viderat, respondit se fuisse receptum in capella domus Templi de Monte Gauguerii Pictaverisis diocesis, in instanti festo Ascensionis Domini erunt XLI anni, per fratrem Johannem Francisci militem quondam, presentibus fratribus Reginaldo Bertrandi milite, preceptore dicte domus, Petro de Valle Gordonis preceptore de Ouson, et Petro Normanni et Roberto de Chesac servientibus, deffunctis, in hunc modum : nam cum peciisset caritatem et societatem ordinis, et obtulisset se velle fieri servum esclavum Terre Sancte et ordinis, et responsum ei fuisset quod bene deliberaret, quia oporteret eum a se abdicare propriam voluntatem et subjici aliene, et multa dura et aspera sustinere ; finaliter cum dictus receptor deliberasset eum recipere, poscito ab eo sine juramento quod non erat servilis condicionis, nec excommunicatus, nec matrimonio, alteri religioni nec debitis que non posset solvere obligatus, nec habebat infirmitatem latentem, fecit eum vovere et jurare castitatem, obedienciam, vivere sine proprio, et servare bonos usus et bohas consuetudines qui tunc erant in ordine, et qui in posterum imponerentur cum consilio proborum ordinis ; et imposito sibi mantello, receptor et alius miles fuerunt eum osculati in ore ; et eo instructo quot Pater noster pro horis suis diceret et qualiter se in ordine regeret, recesserunt et per eundem modum vidit recipi infrascriptos, videlicet fratres Guaufredum Goumar militem quondam Xantonensis diocesis, et Johannem de Ruans, testem supra juratum sed nondum examinatum, servientem similiter, circa instans festum beati Barnabe erunt XII anni vel circa, in capella domus Templi de Ouso, per fratrem Petrum de Villaribus quondam, tunc preceptorem Pictavie, presentibus fratribus Guillelmo deu Liege. preceptore de Rupella, teste supra examinato, Petro de Turonis et Guillelmo de Blere, qui detinebatur apud Caynohem Pictavensis diocesis, Gerardo de Anguihaco, alias cognominato Judicis, teste ante eri examinato, et pluribus aliis. Vidit eciam recipi fratrem Salomonem, presbiterum de Xantonia, cujus cognomen ignorat, quem credit vivere in capella domus Templi de Campo Gilonis Pictavensis diocesis, per fratrem Guillelmum de Blere preceptorem dicte domus, in instanti festo Ramorum palmorum erunt X anni vel circa, presentibus fratribus Roberto de Chesat, et quibusdam aliis de quorum nominibus non recordatur. Vidit eciam recipi insimul fratres Petrum de Chastanhatz Engolismensis, et Robertum lo Chamalent Aurelianensis, ut credit, diocesium, servientes deffunctos, in capella domus de Espaucis Pictavensis diocesis, per fratrem Petrum de Madico militem quondam, tunc locum tenentem visitatoris, erunt XXI vel XXII anni in instanti tempore Paschali, presentibus fratribus Guillelmo de Terrellis milite, Johanne, Anglico Remensi, testibus supra examinatis, Johanne de Xhesaco quondam serviente. Plurium recepcionibus se non recolit adfuisse, nec scit, nec credit, nec audivit dici quod in eis vel post interveniret aliquid inhonestum.
Page en travaux

la traduction prochainement sur cette page

Tome 2, p. 89-90

 22 mars 1311 - Extrait de l’interrogatoire de frère Johannes Durandi diocèse de Limoges, précepteur du Temple de Codria, diocèse de Poitiers

Texte original Traduction Notes et commentaires
... quatuor simul recepti fuerunt in capella domus Templi de Ouso Pictavensis diocesis, circa instans festum beati Barnabe erunt octo anni vel circa, per fratrem Gaufredum de Gonavilla militem, preceptorem Pictavie, presentibus fratribus Guillelmo deu Liege preceptore de Rupella, teste supra examinato, Johanne de Turonis preceptore de Banes Xantonensis diocesis, qui detinetur in Turonia ; Guillelmo de Blere preceptore de Campo Gilonis, qui detinetur apud Caynonem ; Johanne preceptore dicte domus de Oyson, cujus cognomen ignorat ; Matheo de Stagno preceptore de Rochos prope Pictavam, et pluribus aliis vivis et deffunctis. Vidit eciam recipi fratrem Petrum de Sancto Benedicto, testem supra juratum sed nondum examinatum, in capella domus Templi de Insula Bochardi, per fratrem Petrum de Madico milite, quondam tenentem locum visitatoris, sunt xvi anni vel circa ; presentibus fratribus Hugone de Narsaco preceptore de Espaucis Xantonensis diocesis, qui detinetur Xantonis, dicto fratre Johanne de Sancto Benedicto, avunculo predicti fratris Petri de Sancto Benedicto deffuncto, teste supra examinato.

...

... quatre [frères] furent admis au même moment dans la chapelle de la maison du Temple de Ouso, diocèse de Poitiers, vers la date de la fête du bienheureux Barnabé, il y a environ 8 ans, par frère Gaufredus de Gonavilla "miles", précepteur du Poitou, en présence des frères Guillelmus de Liege, précepteur de La Rochelle, témoin examiné plus haut, Johannes de Turonis, précepteur de Beauvais, diocèse de Saintes, détenu à Tours, Guillelmus de Blere, précepteur de Champ-Guillon, détenu à Chinon, Johannes, précepteur de cette maison de Oyson, dont il ignore le nom, Mateo de Stagno, précepteur de Rochos près Poitiers, et plusieurs autres vivants et défunts. Il a vu aussi l’admission du frère Petrus de Sancto Benedicto, témoin assermenté, mais pas encore examiné, dans la chapelle de l’Ile-Bouchard, par le frère Petrus de Madico, "miles", qui fut à une époque le gardien du local du visiteur, il y a environ 16 ans ; étaient présents frère Hugo de Narsaco, précepteur des Epeaux, diocèse de Saintes, qui est détenu à Saintes, et ce frère Johanne de Sancto Benedicto oncle dudit frère Petrus de Sancto Benedicto, témoin examiné précédemment.

...

Tome 2, p. 91-93

- de Rupella : établissement de La Rochelle (17)
- de Banes : établissement de Beauvais-sur-Matha (17)
- de Espaucis : établissement des Epeaux (17 Meursac)

 3 avril 1311 - Convocation de témoins

Texte original Traduction Notes et commentaires
Et ibidem fratres Petrus de Turonis preceptor de Frotay ejusdem diocesis, Matheus de Montelupello Lugdunensis, Petrus de Lanneis Macloviensis, Bartholomeus Bartholeti Xantonensis, Guillelmus de Plexeyo Ebroicensis, Guillelmus Talheboys Xantonensis, Gaufredus de Monchanson Claromontensis, Arnaudus Brucgeon Engolismensis, Johannes Picardi Belvacensis, Audebertus de Porta preceptor domus d’Auson, Pictavensis, et Parisius de Buris Lingonensis diocesium, adducti pro testibus ad presenciam eorumdem dominorum commissariorum, premissa protestacione quod non intendunt recedere a deposicionibus alias per eos factis coram ordinariis et prelatis suis, et quod si plus vel minus dicerent quod eis non prejudicet, juraverunt, tactis sacrosanctis Evangeliis, dicere in isto negocio totam, plenam et meram veritatem, secundum formam juramenti aliorum testium superius registratam, expositam et vulgarizatam eisdem.
Page en travaux

la traduction prochainement sur cette page

Tome 2, p. 165

 7 avril 1311 - Extrait de l’interrogatoire de frère Guillelmus de Plexeyo du diocèse d’Evreux

Texte original Traduction Notes et commentaires
... Alia illicita non intervenerunt in dicta sua recepcione nec post, nec scit, nec credit quod dicta illicita vel alia intervenirent in recepcionibus aliorum fratrum ordinis nec post, quia vidit multos recipi, necscit, nec audivit dici quod aliquid illicitum intervenerit in eorum recepcionibus vel post : videlicet tres milites simul, quorum nomina et cognomina ignorat, quorum unus erat de Turonensi, alius de Pictavensi, alius de Bituricensi diocesibus, et fuerunt recepti, in instanti mense augusti erunt circiter xi anni, in capella domus Templi de Frotay Turonensis diocesis, per fratrem Gaufredum de Gonavilla preceptorem Pictavie, qui fuit examinatus per dominos cardinales, presentibus fratribus Matheo de Stagno preceptore de Roches Xantonensis diocesis, detento apud Niortum, Johanne de Sancto Benedicto, teste supra examinato, et dicto Stephano de Plexeyo fratre ejusdem testis, deffunctis.
Page en travaux

la traduction prochainement sur cette page

Tome 2, p. 184-185

 7 avril 1311 - Interrogatoire de frère Bartholomeus Bartholeti, admis au Temple de Bernay (Marans 17)

Texte original Traduction Notes et commentaires
Frater Bartholomeus Bartholeti serviens, Xantonensis diocesis, testis supra juratus, mantellum ordinis et barbam defferens, quinquagenarius vel circa, cum quo inquisitum fuerat, absolutus et reconciliatus per officialem Pictavensem, lectis et diligenter expositis sibi omnibus et singulis articulis, respondit se nescire, nec credere, nec audivisse dici de contentis in eis nisi quod sequitur : Dixit namque se fuisse receptum in capella domus Templi de Bernayo Xantonensis diocesis, in instante mense septembris erunt circiter xxviii anni, per fratrem Amblardum de Viena quondam, tunc preceptorem Pictavie, presentibus fratribus Guillelmo deu Liege preceptore de Rupella, teste supra examinato, Bartholomeo Saligat et Petro Maynardi servientibus, deffunctis, in hunc modum : nam cum instructus peciisset instanter panem et aquam ordinis, et receptor ei concessisset, fecit eum vovere et jurare super quemdam librum castitatem, obedienciam, et vivere sine proprio ; et imposito sibi mantello, ipse et astantes fuerunt eum osculati in ore, et frater Michael presbiter quondam, qui eciam aderat, dicebat quasdam oraciones. Deinde ipse receptor traxit ipsum testem ad cornu altaris, et dixit ei submissa voce, ita quod non credit quod alii astantes audiverint, quod oportebat ipsum abnegare Jhesum et spuere super crucem quamdam ligneam, in qua non erat ymago Crucifixi, inhibi existentem, et ipse testis noluit abnegare nec spuere, sicut dixit, nec de aliquo alio illicito fuit ei facta mencio, et credit quod eadem dicerent aliis in recepcionibus eorum vel post, et quod ipsi non abnegarent nec spuerent ; nullumtamen alium vidit recipi in ordine. Item, dixit se bene credere ecclesiasticis sacramentis, credens quod alii fratres ordinis eodem modo crederent, et quod eorum sacerdotes debite celebrarent. Statim pro professis habebantur. Clandestine recipiebantur, nullis presentibus nisi fratribus ordinis. Cordulis unde volebant assumptis cingebantur super camisias cum quibus jacebant. Injungebatur eis ne revelarent secreta capitulorum. Quamdiu habere poterant sacerdotes ordinis, non debebant aliis absque licencia confiteri. Si qui erant fratres scientes errores esse in ordine fuerunt negligentes, quia non correxerunt eos nec denunciaverunt Ecclesie. In domibus ordinis in quibus extitit commoratus, vidit elemosinas et hospitalitatem convenienter fieri et servari. Ordinata per Magistrum cum conventu servasset totus ordo, contra quem nunc grandia scandala, suspicio et infamia sunt exorta, et contra quem dictus Magister et alii aliqua dicuntur fuisse confessi ; ad cujus ordinis deffensionem se obtulerat.

Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel temporali ; comodo habito vel habendor, respondit quod non, sed pro veritate dicenda ; cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam deposicionem, quousque attestaciones fuerint publicate.

Item, dixit quod, cum esset gravatus debitis, dedit se et bona sua, que erant bene valoris mille librarum Turonensiiim, dicto ordini, et tamen ordo postea non satisfecit creditoribus suis quod ipse scivit, dicens se credere quod non recepissent eum in ordine nisi dedisset bona sua.
Page en travaux

la traduction prochainement sur cette page

Tome 2 - p. 186-188

Lieux  :
- domus Templi de Bernayo : établissement de Bernay
- Rupella - Etablissement de La Rochelle - Précepteur (28 ans plus tôt, soit vers 1279) : Guillelmo deu Liege

 7 avril 1311 - Interrogatoire de frère Arnaudus Breion de Goerta, serviteur, du diocèse d’Angoulême, admis au Temple de Beauvais-sur-Matha (17)

Texte original Traduction Notes et commentaires
Frater Arnaudus Breion de Goerta serviens, Engolismensis diocesis, testis supra juratus, mantellum ordinis et barbam defferens, quinquagenarius vel circa, cum quo inquisitum fuerat, absolutus et reconciliatus per officialem Pictavensem, lectis et diligenter ex-positis sibi omnibus et singulis articulis, respondit se. nescire, nec credere, nec audivisse, dici de contentis in eis nisi quod sequitur :

Dixit namque se fuisse receptum in capella domus Templi de Banes Xantonensis diocesis, per fratrem Petrum de Madito militem quondam, circa festum Nativitatis Domini proximo preteritum fuerunt circiter XIII anni, presentibus fratribus Petro Danbon, et Gerardo de la Vernha, preceptore Petragoricensi, et Guillelmo de Planis servientibus, deffunctis, in hunc modum : nam cum peciisset panem et aquam ordinis, et ei concessi fuissent, fecit eum dictus receptor vovere et jurare castitatem, obedienciam, et vivere sine proprio, et imposito sibi mantello, receptor et astantes osculati fuerunt eum in ore. Post que idem receptor precepit ei, in presencia aliorum, quod spueret in terram, juxta quamdam crucem ligneam in terra positam, in qua non erat ymago Crucifixi, nescit per quem allatam, et ipse testis spuit in terram juxta. dictam crucem.

Requisitus si idem receptor vel alii dixerunt ei quod spueret in despectum dicte crucis vel Crucifixi, vel aliquid aliud illicitum vel. inhonestum, respondit quod non, et quod non credit quod aliquid illicitum vel inhonestum interveniret in recepcionibus aliorum fratrum ordinis vel post, quia non audivit dici nec vidit aliquem alium recipi. Item, dixit se bene credere ecclesiasticis sacramentis,.et quod alii fratres : ordinis eodem modo crederent, et quod eorum sacerdotes debite celebrarent. Clandestine recipiebantur, nullis presentibus nisi fratribus ordinis. Audivit dici ante quam intraret dictum ordinem, ab Arnaudo de Aurifolio de Coerel Engolismensis diocesis, patruo ipsius testis, deffuncto, in quadam taberna ville de Goerta, quod dictus Arnaudus audiverat dici a quibusdam aliis secularibus, quorum nomina et cognomina ignorat, quod in domo Templi de Rupella erat quoddam, ydolum, sed nescivit declarare dictus testis amplius de circumstanciis dicti ydoli, nec recordabatur qui fuerant presentes cum dictus Arnaudus dixit sibi predicta, sed postmodum : nichil intellexit de dicto ydolo vel de aliis, nec investigavit, ut dixit. Cordulis unde volebant assumptis cingebantur super camisias : cum quibus jacebant ; Injungebatur eis quod non revelarent secreta capituliorum nec modum recepcionis sue ; qui revelassent puniti fuissent, sed nescit qualiter. Si qui erant fratres scientes errores esse in ordine,. fuerunt negligentes, quia non correxerunt eos nec denunciaverunt Ecclesie ; non tamen credit quod in dicto ordine essent errores. Audivit dici quod eorum capitulia clam tenebantur apud Auso, nullis presentibus nisi fratribus ordinis, aliquando. de nocte. Ordinata per magnum Magistrum cum conventu servasset totus ordo, contra quem nunc grandia scandala, suspicio et infamia sunt exorta, et contra quem audivit dici magnum Magistrum et alios aliqua fuisse confessos ; ad cujus ordinis deffensionem se non obtulerat.

Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro veritate dicenda ; cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam deposicionem, quousque attestaciones fuerint publicate.

Acta fuerunt hec dictis die et loco, presente magistro Amisio, excepta ultima deposicione, cui non interfuit, et presentibus me Floriamonte Dondedei, Bernardo Filioli, Guillelmo Radulphi, Bernardo Humbaldi et Hugo Nicolai notariis supradictis.
Page en travaux

la traduction prochainement sur cette page

Tome 2, p. 189 ss.

Lieux :
- domus Templi de Banes : établissement de Beauvais-sur-Matha - C’est là que le témoin a été admis dans l’ordre, par Pierre de Madito, miles
- domus Templi de Rupella : établissement de La Rochelle

Un message, un commentaire ?

modération a priori

Ce forum est modéré a priori : votre contribution n’apparaîtra qu’après avoir été validée par un administrateur du site.

Qui êtes-vous ?
Se connecter
Votre message

Pour créer des paragraphes, laissez simplement des lignes vides.

Lien hypertexte

(Si votre message se réfère à un article publié sur le Web, ou à une page fournissant plus d’informations, vous pouvez indiquer ci-après le titre de la page et son adresse.)

Ajouter un document

Rechercher dans le site

Un conseil : Pour obtenir le meilleur résultat, mettez le mot ou les mots entre guillemets [exemple : "mot"]. Cette méthode vaut également pour tous les moteurs de recherche sur internet.